Wielka zmiana w podstawówkach. Od września wkroczy „wychowanie komunikacyjne”

Uczniowie podstawówek będą uczyć się, że niebezpiecznie jest przechodzić przez drogi patrząc w telefony komórkowe i jak poruszać się hulajnogami elektrycznymi. Ministerstwo Edukacji i Nauki zaplanował zmiany podstawy programowej w szkole podstawowej. Od 1 września 2023 r. na przedmiocie „technika” pojawi się rozbudowane wychowanie komunikacyjne. To rewolucja w takim nauczaniu w Polsce, której oczekiwano od lat

Minister edukacji Przemysław Czarnek zaplanował, że od przyszłego roku szkolnego dzieci z podstawówki będą mieć wychowanie komunikacyjne w ramach przedmiotu „technika”. Na zdjęciu minister podczas zajęć z uczniami zorganizowanych przez GITD Źródło: YouTube/GITD

Za każdym razem, gdy poprawiano coś na polskich drogach – urealniano mandaty, zobowiązywano kierowców do ustępowania pieszym zamierzającym przejść przez przejście – pojawiał się uporczywy (i kłamliwy zresztą) argument, że „najpierw należy zająć się edukacją, a potem karać”. Ten argument zostaje właśnie wytrącony kierowcom z ręki, bo Ministerstwo Edukacji i Nauki wprowadza wreszcie na wielką skalę do szkół podstawowych wychowanie komunikacyjne.

To zmieni się od 1 września 2023 r., czyli od nowego roku szkolnego. Ministerstwo opublikowało bowiem projekt nowelizacji, w którym zaplanowało duże poszerzenie celów kształcenia na przedmiocie „technika”. Rozszerzenie to powoduje, że właściwie na „technice” po raz pierwszy na serio zacznie być w polskiej szkole prowadzone „wychowanie komunikacyjne”. Projekt przeszedł już konsultacje publiczne i w zasadzie czeka tylko na zatwierdzenie przez Komitet Stały Rady Ministrów – wówczas zostanie skierowany do Sejmu.

Od przyszłego roku szkolnego dzieci w podstawówkach będą uczyć się obowiązkowo m.in. o „konsekwencji korzystania z telefonu komórkowego” podczas przechodzenia przez jezdnię, poruszania się rowerem czy hulajnogą elektryczną. Uczniowie będą też uczeni tego, jakie są konsekwencje niesie niestosowanie przez pieszego elementów odblaskowych, przez rowerzystów – kasków, a przez kierowcę i pasażerów pojazdów pasów bezpieczeństwa i urządzeń do przewożenia dzieci.

Uczniów trzeba będzie nauczyć nie tylko – jak do tej pory przy nauce do egzaminu na kartę rowerową – znaczenia znaków i podstawowych zasad poruszania się po drogach. Będą musieli też poznać i umieć zinterpretować zasadę szczególnej ostrożności i zasadę ograniczonego zaufania (tę drugą źle interpretuje większość kierowców w Polsce uważając, że nakazuje ona brak zaufania do wszystkich na drodze).

Wychowanie komunikacyjne – jak podkreśla projekt rozporządzenia – nie ma zostać zamknięte tylko w przedmiocie „technika”. Nauczyciele wielu przedmiotów mają w tym wychowaniu pomagać. „Wychowanie komunikacyjne powinno być interdyscyplinarnym zadaniem szkoły. Oznacza to, że nauczyciele wielu przedmiotów powinni uwzględniać tematykę bezpieczeństwa na drogach w realizowanych przez siebie programach nauczania, a dyrektorzy szkół i rady pedagogiczne, tworząc program wychowawczo-profilaktyczny na dany rok szkolny, powinni umieścić w nim zadania z zakresu bezpieczeństwa w ruchu drogowym” – czytamy w projekcie rozporządzenia.

Ministerstwo zaleca też, by w każdej szkole powoływano nauczyciela – koordynatora wychowania komunikacyjnego. „Osoba taka powinna planować i nadzorować cały proces edukacji komunikacyjnej w danej szkole” – zapisano w rozporządzeniu.

Cele przemycone w nauczaniu ogólnym

Do tej pory dzieci w szkole podstawowej uczyły się bezpiecznego poruszania po drogach poznając znaki i przygotowując się do egzaminu na kartę rowerową. I to w zasadzie było już całe ich przygotowanie do uczestnictwa w ruchu drogowym.

Podstawa programowa – czyli urzędowy dokument określający cele kształcenia przedmiotu technika – miał bardzo skąpe zapisy dotyczące wymagań:

II. Wychowanie komunikacyjne. Uczeń:
1) bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym, jako pieszy, pasażer i rowerzysta;
2) interpretuje znaki drogowe dotyczące pieszego i rowerzysty;
3) konserwuje i reguluje rower oraz przygotowuje go do jazdy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.

Nowe rozporządzenie zawiera poszerzone cele kształcenia dla przedmiotu „technika” w szkole podstawowej. Wątki wychowania komunikacyjnego pojawiają się szeroko już na etapie wymagań ogólnych.

W dziale „Rozpoznawanie i opis działania elementów środowiska technicznego” znalazły się bowiem takie wymagania:

– Identyfikowanie różnorodnych elementów technicznych w najbliższym otoczeniu, również w infrastrukturze drogowej.

– Rozróżnianie elementów budowy i wyjaśnianie działania wybranych narzędzi, przyrządów, urządzeń technicznych oraz roweru.

– Wykrywanie, ocenianie i usuwanie nieprawidłowości w działaniu sprzętu technicznego oraz roweru.
– Pozyskiwanie informacji z różnych źródeł na temat nowoczesnych dziedzin techniki, ciekawostek i wynalazków technicznych i motoryzacyjnych.

Z kolei w dziale „Sprawne i bezpieczne posługiwanie się narzędziami, sprzętem technicznym, rowerem oraz innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym (hulajnogi elektryczne, urządzenia transportu osobistego, urządzenia wspomagające ruch)” znalazły się następujące wymagania:

– Odpowiedzialne korzystanie z podstawowych narzędzi i urządzeń do obróbki ręcznej i mechanicznej, narzędzi pomiarowych i roweru.

– Przewidywanie i analizowanie zagrożeń wynikających z niewłaściwego użytkowania sprzętu technicznego, roweru oraz innych urządzeń wykorzystywanych przez uczniów w ruchu drogowym.

– Postępowanie podczas wypadku przy pracy oraz podczas wypadku drogowego. Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej w typowych sytuacjach zagrożenia.

– Poszanowanie narzędzi, urządzeń, sprzętu technicznego, rowerów oraz innych urządzeń wykorzystywanych przez uczniów w ruchu drogowym oraz pracy własnej i drugiego człowieka.

W dziale „dostrzeganie wartości i zagrożeń techniki w aspekcie integralnego rozwoju człowieka i poszanowania jego godności” jest zaś zapis wymagający kształtowania „postawy odpowiedzialnego i świadomego uczestnika ruchu drogowego, szanującego prawo o ruchu drogowym”.

Z kole w dziale dotyczącym „Przyjmowania postawy proekologicznej” znajdziemy „Uświadomienie zależności między ruchem drogowym a ekologią (pojazdy hybrydowe, elektryczne, napędzane wodorem, gazem itp.)”.

Dużą część techniki pochłonie wychowanie komunikacyjne

W szczegółowych treściach nauczania wyliczono w rozporządzeniu długą listę tego, co w ramach „wychowania komunikacyjnego” przekazać należy uczniowi szkoły podstawowej na przedmiocie „technika”.

II. Wychowanie komunikacyjne. Uczeń:

1) przestrzega przepisów i zasad obowiązujących w ruchu drogowym oraz interpretuje znaki i sygnały drogowe dotyczące pasażera, pieszego i kierującego rowerem oraz innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym:

a) klasyfikuje uczestników ruchu drogowego,

b) definiuje najważniejsze pojęcia związane z ruchem drogowym (droga, jej elementy i rodzaje, pojazdy i ich rodzaje itp.),

c) charakteryzuje podstawowe manewry w ruchu drogowym,

d) interpretuje zasady ruchu drogowego obowiązujące na skrzyżowaniach oraz przejazdach kolejowych,

e) uzasadnia konieczność stosowania zasady szczególnej ostrożności i ograniczonego zaufania,

f) wyjaśnia sposób zachowania się w miejscu wypadku drogowego oraz potrafi przekazać odpowiednim służbom informację o wypadku,

g) rozróżnia znaki drogowe pionowe i poziome oraz objaśnia ich znaczenie,

h) interpretuje znaczenie sygnałów nadawanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem, określa hierarchię ważności znaków i sygnałów;

2) bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym, jako pasażer, pieszy i rowerzysta:

a) wyjaśnia rolę i konsekwencje niestosowania środków bezpieczeństwa przez pieszego (elementy odblaskowe), kierowcę i pasażerów w pojazdach samochodowych (pasy bezpieczeństwa, foteliki, zagłówki itp.), kierującego np. rowerem (kask, elementy odblaskowe itp.),

b) omawia zasady zachowania się na przystankach oraz w środkach komunikacji publicznej,

c) interpretuje warunki dopuszczenia do uczestnictwa w ruchu drogowym kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego,

d) dysponuje wiedzą teoretyczną dotyczącą bezpiecznego poruszania się rowerem w zakresie umożliwiającym przystąpienie do egzaminu na kartę rowerową,

e) posiada umiejętność jazdy rowerem – w przypadku ubiegania się o kartę rowerową,

f) korzysta w sposób świadomy z elementów podnoszących bezpieczeństwo w ruchu drogowym,

g) respektuje nakazy i zakazy obowiązujące pasażera, pieszego, kierującego rowerem oraz innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym,

h) przedstawia konsekwencje korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię, podczas kierowania rowerem oraz innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym,

i) przyjmuje postawę szacunku wobec innych uczestników ruchu drogowego ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych i starszych;

3) konserwuje i reguluje rower oraz przygotowuje go do jazdy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa:

a) rozpoznaje i klasyfikuje układy techniczne roweru ze względu na ich budowę i funkcję jaką pełnią,

b) kontroluje i reguluje elementy roweru wpływające na bezpieczeństwo jazdy,

c) wymienia obowiązkowe i zalecane wyposażenie roweru oraz wyjaśnia konieczność utrzymywania go w sprawności technicznej.

Łukasz Zboralski

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej)