Spowodowali o 40 proc. miej wypadków śmiertelnych. Wiemy, na jakich kierowców najmocniej wpłynęły wysokie mandaty

Gdy po 30 latach w Polsce urealniono kary za wykroczenia drogowe, w 2022 r. liczba śmiertelnych wypadków spadła aż o tysiąc rocznie. Portal brd24.pl sprawdził, na jakich kierowców groźba kary zadziałała najmocniej

Latem tego roku w miejscowości Harmęże zgięło troje młodych ludzi. Rozbili się sortowym renault. Kierowca jechał zdecydowanie za szybko Fot. Policja

Rok 2022 był niezwykły. Polska została wyróżniona w UE za największa redukcję wypadków drogowych. W porównaniu do średniej lat sprzed pandemii, w ubiegłym roku liczba drogowych śmierci spadła aż o 1/3 i nie przekroczyła 2 tys. Wiadomo, co przyniosło taki skutek. To właśnie od ubiegłego roku zaczęły obowiązywać urealnione po 30 lata stawki grzywien za wykroczenia drogowe. Piratom zaczęto też przyznawać duże sumy punktów karnych za najpoważniejsze wykroczenia – za jedno takie zachowanie można dziś dostać 15 punktów (ten system, niestety, rząd PiS popsuł w tym roku, gdy pozwolił kierowcom odkupować punkty karne na pogadankach w WORD-ach).

Kto się najbardziej przestraszył mandatów?

Do tej pory jednak (niestety) nikt w rządzie nie przeanalizował, jacy kierowcy zostali poskromieni mandatami. Takich analiz nie przeprowadziła nawet Krajowa Rada BRD, która powinna zajmować się m.in. badaniem skuteczności wdrażanych w kraju rozwiązań.

Portal brd24.pl postanowił przeprowadzić własną analizę. Skupiliśmy się w niej na wieku kierowców. Zbadaliśmy, jak spadła liczba wypadków powodowanych przez kierujących pojazdami w grupach wiekowych, które raportowane są co roku w zestawieniu Komendy Głównej Policji. Raporty roczne KGP rozbijają bowiem sprawstwo wśród kierujących pojazdami na następujące przedziały wiekowe (bez dzieci): 18-24 lata, 25-39 lat, 40-59 lat oraz 60 lat i więcej.

By zyskać miarodajny obraz, dla każdej z grup wiekowych sprawców wypadków wyciągnęliśmy średnią z lat przed pandemią (2016-2019) dotyczącą zarówno liczby powodowanych przez nich wypadków, ofiar śmiertelnych, jak i osób odnoszących rany.

Okazało się, że najmocniej kar finansowych i punktów boją się… najmłodsi kierowcy. To w grupie 18-24 lata nastąpiły najbardziej spektakularne spadki. Kierowcy w tym wieku spowodowali w 2022 r. aż o blisko 43 proc. wypadków mniej niż średnio w latach przed pandemią. Zabili też o ponad 40 proc. mniej osób na drogach i ranili blisko 45 proc. mniej ludzi.

Kierowcy z tej grupy wiekowej średnio w latach 206-2019 powodowali rocznie 5349 wypadków drogowych, w których ginęło 475 osób a nieco ponad 7 tys. zostawało rannymi.

W 2022 r. ta grupa kierujących spowodowała 3059 wypadków, w których zginęło 281 osób, a 3910 zostało rannych.

Procentowy spadek wypadków drogowych powodowanych przez kierujących pojazdami w różnych grupach wiekowych w 2022 r. w odniesieniu do średniej z lat 2016-2019 Źródło: Brd24.pl na podstawie danych KGP

Olbrzymią redukcję w przypadku kierujących pojazdami kierowców do 24. roku życia widać w najcięższych wypadkach – śmiertelnych. O ile w wypadkach powodowanych przez kierowców we wszystkich innych grupach wiekowych po podwyżce mandatu zaczęło ginąć o ok. 20 proc. mniej osób, tak w wypadkach powodowanych przez kierowców wieku 18-24 lata ten spadek był dwukrotnie większy – przekroczył 40 proc. w porównaniu ze średnią lat sprzed pandemii.

Procentowy spadek ofiar śmiertelnych wypadków drogowych powodowanych przez kierujących pojazdami w różnych grupach wiekowych w 2022 r. w odniesieniu do średniej z lat 2016-2019 Źródło: Brd24.pl na podstawie danych KGP

Najmocniejsza redukcja nastąpiła jednak w innej kategorii, czyli liczbie osób rannych w wypadkach. Po urealnieniu mandatów i podwyżce punktów karnych w wypadkach powodowanych przez młodych kierowców liczba rannych spadła o blisko 45 proc. W tym przypadku warto zauważyć, że znaczna redukcja liczby rannych w wypadkach wystąpiła też w zdarzeniach powodowanych przez kierowców w grupie wiekowej 25-39 lat (wyniosła prawie 38 proc.).

Procentowy spadek rannych w wypadkach drogowych powodowanych przez kierujących pojazdami w różnych grupach wiekowych w 2022 r. w odniesieniu do średniej z lat 2016-2019 Źródło: Brd24.pl na podstawie danych KGP

Najbardziej niebezpieczni najmocniej poskromieni

Wnioski z tych zmian są po pierwsze nieco zaskakujące, a po drugie – bardzo pozytywne. Zaskoczeniem może być bowiem fakt, że wysokie grzywny i duża liczba punktów karnych poskromiły na drodze zapędy najmłodszej grupy kierujących pojazdami. Jest to bowiem grupa najmniej racjonalna. To psychologiczne uwarunkowania młodych ludzi sprawiają, że oni najmocniej ryzykują podczas prowadzenia pojazdów po drogach publicznych. Ponieważ jednak kary o blisko połowę zmniejszyły efekty ich niebezpiecznych zachowań, wydaje się, że grupa najmłodszych kierowców umie hamować swoje zapędy w obliczu groźby poważnych konsekwencji finansowych oraz możliwości szybkiej utraty uprawnień do kierowania.

Fakt, że wyższe kary najmocniej wpłynęły na kierowców w wieku 18-24 lata jest bardzo pozytywny, bowiem statystycznie to oni powodują najwięcej wypadków. Według wyliczeń Komendy Głównej Policji wskaźnik liczby wypadków na 10 tys. osób w danej populacji wiekowej dla wieku 18-24 lata wyniósł w ubiegłym roku aż 12,01. Tymczasem jeszcze przed pandemią w roku 2019 wskaźnik ten wynosił 17,4!

Inni kierowcy powodują prawie dwukrotnie mniej wypadków niż młodzi. Wskaźnik liczby wypadków na 10 tys. osób w danej populacji wiekowej wyniósł w ubiegłym roku. 7,26 dla kierowców w wielu 25-39 lat  praz 5,34 dla kierowców w wieku 40-59 lat. Najrzadziej wypadki powodowali seniorzy z szerokiej grupy 60+, ich wskaźnik wyniósł 3,64.

Taka analiza powinna być też wskazówką do przemyśleń dla rządu prowadzącego politykę BRD. Po pierwsze, rząd powinien sporządzić analizy pokazujące, w jakich okolicznościach i na jakich rodzajach dróg (oraz w ich miejscach) młodzi kierowcy najczęściej doprowadzają do tragedii. To dałoby odpowiedź na pytanie o ewentualne zagęszczenie nadzoru. Być może powinno się w Polsce rozważyć ograniczenie dostępu do kursów niwelujących punkty karne za pieniądze dla kierowców do 24. roku życia.

Łukasz Zboralski